kktcsuay@hotmail.com
0392 2290483
Sosyal devlet olabilmek ve engelsiz ülke standartlarına ulaşabilmek için ayrım yapmadan tüm vatandaşlara eşit hizmet sunabilen bir sisteme ihtiyaç var. Bir adım atılır, bir çalışma yürütülürken tüm vatandaşlar düşünülmelidir. Örneğin kaldırımlara sarı şerit döşemek ya da iniş çıkışları rampalı yapmak, sosyal devlet anlayışına göre engellilere özel değil, ülke vatandaşlarının tümü düşünülerek ortaya koyulan bir uygulamadır.
Sosyal bir devlet hayali üzere çevre, mimari, eğitim, sağlık, istihdam ve benzer konulardaki engelsiz taleplerimizi açık mektup şeklinde aşağıda paylaşıyoruz.
1. Çevre düzenlemeleri: Lefkoşa başta olmak üzere tüm belediyelerin ülkede yaşayan tüm vatandaşlara uygun şekilde engelsiz bir çevre oluşturması gerekiyor.
Kaldırımların düzenli ve geniş olarak inşa edilmesi,
görme engelliler beyaz baston yürüme yolu olarak bilinen sarı şeritlerin ana cadde kaldırımlarının tümüne uygulanması,
iniş çıkışlara standartlara uygun şekilde rampa yapılması,
kaldırım yüksekliğinin de en fazla 10 CM olması gerekmektedir.
2. Devlet dairelerinin, sağlık kurumlarının ve okulların fiziki altyapısı: Ortopedik ve görme engelliler için tamamen erişilebilir olan binalar. Hem iç, hem de dış tüm giriş çıkışların engelli standartları çerçevesinde geniş ve rampalı olması, kullanılması muhtemel asansörün yoğun olarak tercih edildiği üzere 4,5 kişilik değil, minimum 8 kişilik ve hem Braille, hem de sesli uyarıcılarla donatılmış olması önemli bir nokta. Tuvaletlerde yükseklik ve tutunma yeri gibi tüm standart detaylar kesinlikle gözardı edilmemeli.
Yine bina iç koridorlarında görme engelliler için hissedilebilir yönlendirici yüzeyler de düşünülmeli. Oda isimlerinin yazılı olduğu (elle ulaşılabilecek) alanlarda oda isimlerinin Braille, yani kabartma olarak yazılı olduğu tablolar da bulunmalı.
3. Sağlık: 2. sırada detaylı bir şekilde belirtilen mimari düzenlemeler, tüm sağlık kurumları için hayati önem taşımaktadır. Altını çizmek istediğimiz diğer detaylar ise şu şekilde: Tamamlanmak üzere olan engelsiz yaşam evi için profesyonel idare ve personel şeması hazırlanmalıdır. Yine bu engelsiz yaşam evi bünyesinde küçük de olsa dünya standartlarında bir felçliler merkezi oluşturulmalıdır. KKTC`nin her bölgesinde ortopedik, görme, işitme ve zihin engelliler için rehabilitasyon merkezlerine ihtiyaç olduğu bir zaruret olarak görülmelidir.
4. İstihdam: Hem devlet kurumlarında, hem de özel sektörde olması gereken, yasayla sabit olan oran %4 şeklindedir. Yani 200 personeli olan bir devlet dairesinde en az 8 engelli statüsünde personel istihdamı yapılmalıdır. Tüm devlet dairelerindeki engelli istihdamı, bu oranın çok altındadır. Özel sektörü teşvik eden bir takım uygulamalar hazırlansa da hem takipsizlik, hem de devlet kurumlarının dahi bu yasayı ihlal etmesi nedeniyle özel sektörün ilgisi beklenenin çok altında kalmıştır.
Yine engelli statüsünde istihdam edilen bireylerin barem sorunu yaşadığı, bu nedenle de adeta hiç terfi alamadığı gibi bir engel de karşımıza çıkıyor. İvedi olarak bu konuda da düzenleme yapılmalıdır.
5. Eğitim: 2. sırada detaylı bir şekilde belirtilen mimari düzenlemelerin yanında okullarda görme engelliler için kaynaştırılmış eğitim çalışması yapılmalıdır. Kaynaştırılmış eğitim, görme engelli öğrencilerle görme engelli olmayan öğrencilerin aynı ortamda eğitim almasını ve bu vesileyle de görme engellilerin gündelik hayata çok daha rahat bir şekilde entegre olmasını amaçlamakta olan bir sistemdir. Bunun için ihtiyaç olan tek şey ise görme engellilerin ilkokul 3. sınıfa kadar bir görme engelli sınıfında özel destek alması. Bu görme engelli sınıfı için Lefkoşa`da her hangi bir okul pilot olarak seçilebilir ve sadece bir sınıf düzenlenebilir. Ekipmanlar ve diğer tüm düzenlemeler için gereken bütçe ise sadece 30000 TL civarında olacaktır.
5.
6. Bilinç: Devlet dairelerinin insan ilişkilerinde iyi, engellileri anlayacak, sorun çıkarmayı değil, sorun çözmeyi hedefleyecek, ilgili ve en önemlisi de profesyonel bir personel şemasına ihtiyacı var.
KKTC Engelliler Dayanışma Derneği
Başkan Ömer Suay